Waarheid is het jaarthema van de Dominicanen dit jaar. Ik las het in de wintereditie van de Kloosterkrant, die ik kreeg bij Graceland Retreat in het Dominicaner klooster in Huissen. Een mooi thema dacht ik, zeker in deze tijd, waar veel onwaarheden worden verkondigd of de waarheid wordt verdraaid. Het populisme viert hoogtij. Ook bij sommige actualiteitenprogramma’s hoor je de ene suggestieve opmerking na de andere. Zoals het gebracht wordt, zijn de journalisten niet te pakken op hun uitspraken, want ze zeggen iets in een vragende vorm. Het daarop volgende antwoord wordt ook ingeleid met: “daar kon je wel eens gelijk in hebben.” en het kwaad is geschied. Het helpt ook niet als politici geen actieve herinneringen hebben aan bepaalde uitspraken en keuzes, die ze gemaakt hebben. Het beangstigt mij… Als ik dit schrijf wordt net duidelijk dat Prinses Kate een foto van haar en haar gezin heeft gefotoshopt. Privé mag dat, maar als het gaat om doorsturen naar de pers, dan gelden er heel andere regels. Dit is kwalijk, want het gaat hier om de waarheid te laten zien. Je mag als persfotograaf niet de foto aanpassen en daarmee de werkelijkheid geweld aandoen. We leven in een samenleving waar AI (Artificial Intelligence/ kunstmatige intelligentie) opkomt. Onlangs nog een mooi filmpje via Facebook. Prachtig gekleurde vogels. Nog nooit gezien. Maar in werkelijkheid zijn ze er ook niet. AI is de boosdoener of juist een mogelijkheid om mooie dingen te maken? Het gevaar van manipuleren, van de waarheid naar je hand zetten is dat dingen schimmig worden. We kunnen geen juist oordeel meer geven over de situatie. Maar kunnen we dat eigenlijk wel überhaupt. Weten we wel genoeg van situaties om er een oordeel over te vellen. We zouden op de hoogte gehouden moeten worden door objectieve media, maar we zien dat de kleur van de tijd ook zijn invloed heeft. Was het koppelen van persoonlijke gegevens aan elkaar door de overheid een aantal jaren terug geen punt, we konden daarmee dan toch fraudeurs aanpakken, nu is het een groot gevaar en mogen we geen gebruik meer maken van middelen die inbreuk maken op onze privacy. De overheid is de boeman.
Waarheid kan ongemakkelijk zijn, kan eigen belang nastreven, kan gaan over: Ik heb gelijk! Of de meerderheid heeft gelijk. Het is ook niet zo dat we iedereen zijn eigen waarheid moeten gunnen, zodat we het gesprek uit de weg gaan.
In de Kloosterkrant stonden meerdere artikelen over het zoeken naar de waarheid. Ik geloof dat deze zoektochten naast elkaar mogen bestaan. Ik licht er een paar uit. Aalt Bakker, directeur van het Dominicaner Klooster Huissen schrijft (blz.4):
We dragen de hele waarheid in ons, de waarheid is niet buiten ons of bij een ander. Het ware, wat wezenlijk is en dierbaar, moeten we eerst zoeken en onthullen in onszelf. Als we dat ontdekt hebben, dan kunnen het schone en het goede naar ons toekomen. Dat mogen we ontvangen…Waarheid zoeken in jezelf dat gaat over ja-zeggen tegen alles in onszelf. Het gaat om vrij zijn en jezelf zijn. Zoeken naar wat dierbaar en heilig is voor ons en onthullen wat er werkelijk in ons speelt. Dat wat pijnlijk is, mag er ook zijn. Om dat te doen hebben we de ander nodig. … waarheid zie je ook als je kijkt met liefde… Waarheid vinden en zoeken is een manier van kijken die onthult wat wezenlijk is en hoe het werkelijk is, eerst met jezelf en dan ook met je omgeving en de wereld, hoe pijnlijk dat ook is. Waarheid gaat over ja zeggen en over je eigen weg en vrede in jezelf te vinden.
Dominicanes Nadia Kroon zegt (blz. 6):
Waarheid gaat voor mij over de balans tussen God, de ander en jezelf. Het gaat er om eerste jezelf te leren kennen en bij de diepere laag van jezelf te komen. Dan kun je vrede en liefde voelen en ook ervaren dat iets je overstijgt. Dat is heel universeel en geldt niet alleen voor gelovigen. Waarheid hoort voor mij bij God. Maar we moeten niet vastlopen op een bepaald Godsbeeld of ons hierdoor laten tegenhouden. Iedereen heeft iets unieks van God. Waarheid zoeken gaat ook over stil worden, over bidden en er over praten.
Nicolaas Sintobin, Jezuïet geeft aan dat het bij de Ignatiaanse methode gaat om de onderscheiding der geesten. Het gaat niet enkel over intellectuele onderscheiding, theologie, het gaat meer over roeping, over prioriteiten, waartoe nodigt de Heer mij vandaag uit voor mijzelf en/ of de gemeenschap. Waarheid heeft op deze manier een zeer uitgesproken persoonlijke, tijd- en plaatsgebonden kleur. Het gaat om biddend luisteren. Het gaat om wat binnenin je speelt, in je hart en ook in het hart van anderen (gemeenschappelijke onderscheiding) God spreekt tot het hart van de mens. Dat is subjectief en niet rechtlijnig. Is niet altijd voorspelbaar en wordt beïnvloed door stemmingen als weerstand en enthousiasme, vreugde en droefheid. Het gaat niet om de mens, die zelf bedenkt wat belangrijk is, maar om te achterhalen waartoe Gods Geest ons oproept. Je verstand is ook van belang. Welke vraag heb je op je hart om te onderzoeken, wat weten we er van, welke problematiek speelt hier omheen. Het geeft lijn en structuur aan het gevoelsleven. In de Ignatiaanse onderscheiding gaan hart en verstand hand in hand. Elk heeft zijn eigen taak.
Het is een anders zoeken naar de waarheid. Mooi om dit te lezen en ook in je leven en je denken te verwerken.
Citaten komen uit de Kloosterkrant, Winter 2023, een uitgave van Dominicanerklooster Huissen. Katern Onderweg blz. 4 en blz. 6. De foto is gemaakt door Jaco Boven