Liberté

Vandaag moest ik bloed laten prikken. Niks ernstigs, maar ik doe mee aan een medisch onderzoek. Omdat het beter uitkwam, ging ik naar het Albert Schweitzerziekenhuis. Ik was voorbereid op een lange wachttijd, maar niets was minder waar. Ik heb langer in het ‘prikhok’ gezeten, dan in de wachtkamer. Het is altijd weer een ding: hoe moet ik, als medewerker bloedafname, deze afname doen en hoe registreer ik dat in het systeem, zodat het onderzoekscentrum betaald voor het prikken. Ik denk dat als ziekenhuizen dit gratis doen voor elkaar, dit goedkoper is dan iedere keer uitzoeken hoe je het moet declareren.

Omdat ik dus mooi op tijd klaar was, wilde ik het kunstwerk in de hal van het ziekenhuis eens beter bekijken. Op het bordje stond: Walters Huis, een werk van Gerhard Lentink. Ik dacht dat het een soort kapelletje was en dus ook een stilteplek. Ik kwam tot de ontdekking dat er in het deurtje letters stonden, een Franse tekst. Door verder te lezen, ontdekte ik dat het ging om het gedicht: Liberté van Paul Éluard. Dit gedicht werd voor het eerst uitgegeven in 1942. Éluard is een surrealistisch dichter en was maatschappelijk geëngageerd. In de dichtbundel Poésie et Verité, Gedichten en waarheid, waar dit gedicht uitkomt, stonden gedichten om verzetsstrijders te steunen in hun hoop op overwinning. Pamfletten met het gedicht werden door geallieerde vliegtuigen van de Royal Air Force boven bezet gebied in Frankrijk uitgestrooid als teken van hoop.

Gerhard Lentink heeft dus dit gedicht gebruikt. Hij heeft de tekst in houten panelen uitgezaagd. Je moet echt naar binnen om de tekst te kunnen lezen. Pittige klus, maar wel een prachtig gedicht. Bijzonder is dat het huis verwijst naar aardse liefde, maar het uiterlijk van de ‘kapel’ is heel sacraal. Het doet denken aan een heilige plek. Lentink is geen Christen, maar laat zich in zijn werk wel inspireren door Christelijke symbolen en rituelen. Niet iedereen is blij met zijn werk. Zijn werk schuurt en zet aan tot nadenken.

Het gedicht zet mij in elk geval tot nadenken over vrijheid. Het beschrijft allerlei plekken waar de naam van de vrijheid opgeschreven wordt. In de eerste strofe beschrijft de dichter logische plekken

Sur mes cahiers d’écolier
Sur mon pupitre et les arbres
Sur le sable sur la neige
J’écris ton nom

Op mijn schoolschriften
Op mijn bank en de bomen
Op het zand op de sneeuw
Schrijf ik je naam

De laatste gaat over heel andere plaatsen, waar de naam van de vrijheid opgeschreven wordt:

Sur mes refuges détruits
Sur mes phares écroulés
Sur les murs de mon ennui
J’écris ton nom

Sur l’absence sans désir
Sur la solitude nue
Sur les marches de la mort
J’écris ton nom

Sur la santé revenue
Sur le risque disparu
Sur l’espoir sans souvenir
J’écris ton nom

Et par le pouvoir d’un mot
Je recommence ma vie
Je suis né pour te connaître
Pour te nommer

Liberté.

Op mijn verwoeste schuilplaatsen
Op mijn ingestorte vuurtorens
Op de wanden van mijn verveling
Schrijf ik je naam


Op het gemis zonder begeerte
Op de naakte eenzaamheid
Op de treden naar de dood
Schrijf ik je naam


Op de herwonnen gezondheid
Op het geweken gevaar
Op de hoop zonder heimwee
Schrijf ik je naam


En door de kracht van een woord
Begin ik aan een nieuw leven
Ik besta om jou te kennen
Om jou te noemen


Vrijheid

foto’s van Walters Huis zijn van Jaco Boven
afbeelding van het gedicht: ELUARD : Liberté, j’écris ton nom – First edition – Edition-Originale.com
Gedicht Liberté van Paul Élouard uit : Poésie et vérité 1942
vertaling van het gedicht is van Paul Claes, gepubliceerd in ‘De tuin van de Franse poëzie, Een canon in 100 gedichten’(Athenaeum – Polak & Van Gennep, 2011).

Post navigation